Παροχές σε είδος και εισόδημα από μισθωτή εργασία
Ανάμεσα στις πολλές αλλαγές που εισάγει ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013 ), ο οποίος ισχύει από 1/1/2014, είναι και οι παροχές σε είδος ( άρθρο 13 ).
Οι κάθε είδους παροχές σε είδος οι οποίες δίδονται από τον εργοδότη προς τον εργαζόμενο ή σε συγγενικό του πρόσωπο θεωρούνται μισθός και προστίθενται στο φορολογητέο εισόδημά του. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το άθροισμα των παροχών αυτών να υπερβαίνει τα 300 € ανά έτος. Ειδικά για το 2014 δεν διενεργείται παρακράτηση φόρου στις συγκεκριμένες αμοιβές και απλά αναγράφονται στη βεβαίωση αποδοχών σε ιδιαίτερη γραμμή. Από 1/1/2015, όμως, οι παροχές σε είδος υπόκεινται σε παρακράτηση (παρ. 21, άρθρο 72).
Ο νόμος ορίζει 4 κατηγορίες παροχών σε είδος, οι οποίες αθροιζόμενες και εφόσον ξεπεράσουν τα 300 € αποτελούν εισόδημα για τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο:
- Παραχώρηση οχήματος
Το 30% του κόστους ενός αυτοκινήτου, που εγγράφεται στα βιβλία μιας επιχείρησης, είναι τεκμαρτό εισόδημα που αναφέρεται στη βεβαίωση αποδοχών. Το κόστος αυτό συνίσταται στην απόσβεση του αυτοκινήτου, στα τέλη κυκλοφορίας, στα ασφάλιστρα, στις επισκευές και συντηρήσεις, αλλά και στο μίσθωμα σε περίπτωση leasing ή στη δόση αγοράς του.
Παράδειγμα
Εταιρεία παραχωρεί σε διευθυντικό της στέλεχος αυτοκίνητο, του οποίου οι ετήσιες δαπάνες είναι :
Επισκευές και συντηρήσεις 1.000 €
Τέλη κυκλοφορίας 500 €
Απόσβεση 2.000 €
Ασφάλιστρα 500 €
Βενζίνη 1.500 €
Δόση αγοράς ΙΧ 400 €
Σύνολο 5.900 €
Το τεκμαρτό εισόδημα ,το οποίο θα φορολογηθεί στο όνομα του εργαζομένου, είναι 5.900 € * 30% = 1.770 €.
Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι η επιχείρηση, σε αντίθεση με ότι ίσχυε με τον ν. 2238/1994, εκπίπτει όλες τις δαπάνες των αυτοκινήτων που της ανήκουν.
- Δάνεια ή προκαταβολή μισθού
Οποιοδήποτε δάνειο δίδεται στον εργαζόμενο, πρέπει να περιβάλλεται με τη μορφή έγγραφης συμφωνίας, να φέρει βέβαιη ημερομηνία ( από Κ.Ε.Π.) και να έχει αποδοθεί το αναλογούν χαρτόσημο στη Δ.Ο.Υ. Αν δεν έχει γίνει έγγραφη συμφωνία, το σύνολο του δανείου λογίζεται ως παροχή σε είδος και φορολογείται. Αν έχει γίνει έγγραφη συμφωνία και το επιτόκιο του δανείου είναι μικρότερο σε σχέση με το επιτόκιο της Τράπεζας της Ελλάδος, τότε η διαφορά των τόκων θεωρείται παροχή σε είδος.
Παράδειγμα
Τράπεζα παρέχει σε εργαζόμενό της δάνειο ποσού 50.000 € με επιτόκιο 2% ,ενώ το μέσο επιτόκιο αγοράς που καθορίζεται με τη μεθοδολογία της Τράπεζας της Ελλάδος είναι 5%. Ο συγκεκριμένος εργαζόμενος θα πληρώσει ετήσιο τόκο στην Τράπεζα (50.000 * 2% ) 1.000 € ,ενώ ,αν ίσχυαν οι προβλεπόμενοι εμπορικοί όροι, θα έπρεπε να πληρώσει (50.000 * 5%) 2.500 €. Η διαφορά (2.500 – 1.000 ) 1.500 θεωρείται τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και φορολογείται.
Προσοχή χρειάζεται όταν χρησιμοποιούνται οι δοσοληπτικοί λογαριασμοί των μετόχων. Για τα ποσά που κινούνται και εφόσον δεν υπάρχει έγγραφη συμφωνία δανείου, τότε θεωρούνται παροχή σε είδος και φορολογούνται.
Η παρ. 3 του άρθρου 13, ορίζει ότι η προκαταβολή μισθού άνω των τριών μηνών θεωρείται δάνειο και εφόσον εξοφλείται ατόκως, τότε ο εργαζόμενος θεωρείται ότι αποκτά εισόδημα σε είδος κατά το μέρος της ωφέλειας του τόκου που δεν πληρώνει.
Παράδειγμα
Εταιρεία Α.Ε. χορηγεί στον υπάλληλό της προκαταβολή 4.000 € (μισθός εργαζομένου 1.000 € μικτά ), η οποία θα εξοφληθεί ατόκως εντός 11 μηνών.
Το ποσό της προκαταβολής υπερβαίνει τους 3 μισθούς και ,κατά συνέπεια, ο υπάλληλος θεωρείται ότι λαμβάνει το ποσό του μη καταβληθέντος τόκου ως παροχή σε είδος.
Αν θεωρήσουμε ότι το μέσο επιτόκιο αγοράς της Τράπεζας Ελλάδος είναι 5%, τότε η ωφέλεια τόκου που θα προκύψει είναι (4.000 € * 5%) * 11/12 = 183,33 €. Το ποσό αυτό θα γραφεί χωριστά στη βεβαίωση αποδοχών του εργαζομένου ως εισόδημα παροχής σε είδος.
- Δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών (stock options)
Η παρ. 4 του άρθρου 13 αναφέρει ότι θεωρείται παροχή σε είδος η ωφέλεια που προκύπτει από την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης απόκτησης μετοχών. Πιο συγκεκριμένα η ωφέλεια αυτή προκύπτει όταν ο δικαιούχος (εργαζόμενος, εταίρος ή μέτοχος ) επωφελείται από την τιμή κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο και αγοράζει το δικαίωμα προαίρεσης των μετοχών σε χαμηλότερη τιμή. Η εταιρεία υποχρεούται να αναγράψει το παραπάνω ποσό στη βεβαίωση αποδοχών του εργαζομένου χωρίς παρακράτηση φόρου ,αφού δεν καταβάλλει κάποιο ποσό.
Παράδειγμα
Ανώνυμη εταιρεία αποφασίζει στην Τακτική Γενική Συνέλευση, στις 30/6/2014, τη δημιουργία ενός προγράμματος διάθεσης δικαιωμάτων απόκτησης μετοχών με παράλληλη αύξηση του Μετοχικού Κεφαλαίου. Η αντιστοιχία είναι 1 μετοχή για κάθε δικαίωμα και η απόφαση προβλέπει τη διάθεση μέχρι και 5.000 δικαιωμάτων για κάθε εργαζόμενο με αξία 5 ευρώ ανά δικαίωμα / μετοχή. Κάποιος από τους δικαιούχους αποφασίζει να ασκήσει το δικαίωμα προαίρεσης ( και για τις 5.000 μετοχές ) καταβάλλοντας το ποσό των (5.000 * 5 €) 25.000 € στις 14/7/2014. Η τιμή κλεισίματος της μετοχής στο Χ.Α. κατά την ημέρα άσκησης του δικαιώματος είναι 17 €. Η ωφέλεια που αποκτά ο εργαζόμενος είναι :
Τιμή κλεισίματος στο Χ.Α. 5.000 * 17 € = 85.000 €
Ποσό καταβολής στην Α.Ε. 5.000 * 5 € = 25.000 €
Ωφέλεια 60.000 €
Το ποσό των 60.000 € θεωρείται παροχή σε είδος και φορολογείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία.
- Παραχώρηση κατοικίας
Με την παρ. 5 του άρθρου 13 ορίζεται ότι η παραχώρηση κατοικίας από την επιχείρηση προς τον εργαζόμενο, εταίρο ή μέτοχο θεωρείται παροχή σε είδος και συνίσταται είτε στο μίσθωμα που καταβάλλει η επιχείρηση για τον εργαζόμενο, είτε σε περίπτωση ιδιόκτητης κατοικίας ποσοστό 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.
Παράδειγμα 1
Εταιρεία πληρώνει το ενοίκιο διευθυντικού της στελέχους ποσού 6.000 € ανά έτος. Το ποσό αυτό φορολογείται ως τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτή εργασία.
Παράδειγμα 2
Εταιρεία παραχωρεί ιδιόκτητη κατοικία σε διευθυντικό της στέλεχος αντικειμενικής αξίας 100.000 €.
Το τεκμαρτό εισόδημα που προκύπτει για τον εργαζόμενο είναι 100.000 € * 3% = 3.000 €.
Ένα θέμα ,που θα μας απασχολήσει το επόμενο διάστημα για τη χορήγηση των βεβαιώσεων αποδοχών, είναι ποιες παροχές αφορούν αποκλειστικά την εργασία. Για παράδειγμα το κινητό τηλέφωνο που χρησιμοποιεί ο πωλητής για την πώληση των προϊόντων της εταιρείας δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί παροχή σε είδος ή η χρησιμοποίηση αυτοκινήτου αποκλειστικά και μόνο για τους σκοπούς της εταιρείας. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει η επιχείρηση να είναι σε θέση να αποδείξει τα επιχειρήματά της στη Φορολογική Αρχή.
Ενδιαφέρον , όμως , παρουσιάζει η απόφαση του ΣτΕ 29/2014, η οποία αναφέρει ότι κάθε δαπάνη στην οποία υποβάλλεται ο μισθωτός για την εκτέλεση της υπηρεσίας του, δεν αποτελεί εισόδημα, ακόμα και αν ωφελείται έμμεσα από αυτή. Κατά την άποψή μας η συγκεκριμένη απόφαση δεν καταργεί τη φορολόγηση των παροχών σε είδος , όπως ορισμένοι πιστεύουν, αλλά προφυλάσσει το μισθωτό από τη φορολόγηση ποσών που ουσιαστικά αποτελούν δαπάνες στις οποίες αυτός υποβάλλεται κατά την παροχή της εργασίας του και οι οποίες αντικαθίσταται από την επιχείρηση με ισόποση αποζημίωση.
Στο σημείο αυτό, σκόπιμο είναι να αναφερθεί ποιες παροχές σε είδος εξαιρούνται από το φορολογητέο εισόδημα της μισθωτής εργασίας. Σύμφωνα με το άρθρο 14 εξαιρούνται :
- Τα έξοδα διαμονής και σίτισης που έχουν καταβληθεί από τον εργαζόμενο για σκοπούς της επιχείρησης.
- Η αξία των διατακτικών σίτισης ποσού έως 6 € ανά εργάσιμη ημέρα.
- Οι παροχές ασήμαντης αξίας και μέχρι του ποσού των 27 € ετησίως.
- Τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικού ασφαλιστηρίου συνταξιοδοτικού συμβολαίου.
- Τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργοδότη για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη των υπαλλήλων στο πλαίσιο ομαδικού ασφαλιστηρίου και μέχρι του ποσού των 1.500 € ετησίως ανά εργαζόμενο.
Τα έξοδα κίνησης και σίτισης δεν θεωρούνται εισόδημα από μισθωτή εργασία εφόσον καλύπτονται από τιμολόγια ή αποδείξεις και έχουν αναλωθεί για τους σκοπούς της επιχείρησης. Όσον αφορά τις διατακτικές σίτισης, ως δικαιολογητικό δαπάνης θεωρείται ο τίτλος κτήσης (πρώην Απόδειξη Επαγγελματικής Δαπάνης), που πρέπει να εκδίδεται με τη χορήγηση των διατακτικών σίτισης.
Οι παροχές έως 27 € δεν θεωρούνται εισόδημα, όμως πάνω από αυτό το ποσό οτιδήποτε δοθεί στον εργαζόμενο (π.χ. δωροεπιταγές ) θεωρείται εισόδημα από μισθωτή εργασία.
ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Για να θεωρηθεί μία αμοιβή ως εισόδημα από μισθωτή εργασία θα πρέπει να πληροί 4 προϋποθέσεις (άρθρο 12 ) :
- Χρόνος παροχής εργασίας : προκαθορισμένο ωράριο από τον εργοδότη
- Τόπος παροχής εργασίας : καθορίζεται από τον εργοδότη
- Τρόπος παροχής εργασίας: ο εργαζόμενος υποχρεούται να συμμορφώνεται με τις εντολές του εργοδότη του.
- Μισθός : καταβάλλεται περιοδικά ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
Ως εισόδημα από μισθωτή εργασία θεωρούνται και :
- Οι Αμοιβές μελών Δ.Σ. : ο μισθός μέλους του Δ.Σ. θεωρείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία και γίνεται παρακράτηση Φ.Μ.Υ. και εισφοράς αλληλεγγύης. Εδώ σκόπιμο είναι να διακρίνουμε την αμοιβή μελών Δ.Σ., που προκύπτει από τα κέρδη της Ανώνυμης εταιρείας και θεωρείται μέρισμα και η οποία υπόκειται σε παρακράτηση φόρου 10% με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης του φυσικού προσώπου – μέλους Δ.Σ. (άρθρα 62, 64).
- Η πάγια αντιμισθία : Εφόσον οι υπηρεσίες που παρέχει ένας δικηγόρος σε μία επιχείρηση συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις που αναφέραμε πιο πάνω, τότε το εισόδημα αυτό φορολογείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία.
- Εισοδήματα ελευθ. επαγγελματιών με «μπλοκάκι»: Αν ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει έγγραφη συμφωνία παροχής υπηρεσιών και οι εργοδότες στους οποίους εκδίδει τιμολόγιο παροχής δεν ξεπερνούν τους 3, ή αν τους ξεπερνούν , ποσοστό 75% του εισοδήματός του προέρχεται από έναν εργοδότη, τότε το εισόδημα αυτό θεωρείται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ρύθμιση αυτή αφορά τα φυσικά πρόσωπα που έχουν δηλώσει σαν επαγγελματική έδρα την οικία τους.
- Οι αμοιβές εταίρων Ε.Π.Ε. : Οι συγκεκριμένες αμοιβές θεωρούνται εισόδημα από μισθωτή εργασία και υπόκεινται σε χαρτόσημο 1,2% σύμφωνα με ειδική διάταξη του άρθρου 15 ε΄ ΚΝΤΧ.
- Οι αμοιβές αιρετών οργάνων : Οι αμοιβές των Δημάρχων και Αντιδημάρχων θεωρούνται πάγια αντιμισθία και άρα εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου αυτού.
- Οι προμήθειες και τα φιλοδωρήματα.
- Το ασφάλισμα που καταβάλλεται βάσει ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων.
- Οποιαδήποτε παροχή ,η οποία εισπράττεται έναντι υφιστάμενης, παρελθούσας ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης.
Το εισόδημα από μισθωτή εργασία από 1/1/2014 είναι ένας πραγματικός γρίφος, καθώς προστίθενται σε αυτό οι παροχές σε είδος, οι οποίες , όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, δεν είναι ξεκάθαρο ποιες από αυτές αφορούν την επιχείρηση και ποιες τον εργαζόμενο. Επιπρόσθετα για τη χρήση του 2015 υπάρχει μεγαλύτερη ασάφεια, καθώς το Υπουργείο Οικονομικών θα κληθεί να εκδώσει απόφαση για τον τρόπο παρακράτησης του φόρου των παροχών σε είδος. Τελικά, εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κανείς πώς είναι δυνατόν να παρακρατηθεί φόρος από μία παροχή, η οποία εναλλακτικά μπορεί να χαρακτηριστεί και δαπάνη της επιχείρησης;
www.forologikanea.gr